Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία μεταβολική πάθηση η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα Γλυκόζης στο αίμα. Η Γλυκόζη (ή Σάκχαρο) είναι η κύρια πηγή ενέργειας για το σώμα μας και τη λαμβάνουμε με την τροφή υπό τη μορφή υδατανθράκων. Το Πάγκρεας ρυθμίζει τα επίπεδα Γλυκόζης στο αίμα, εκκρίνοντας Ινσουλίνη. Όταν δεν παράγεται αρκετή Ινσουλίνη ή όταν η Ινσουλίνη δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά, αναπτύσσεται ο σακχαρώδης διαβήτης.
Ο Διαβήτης Κύησης συμπεριλαμβάνει κάθε βαθμού δυσανεξία στη Γλυκόζη με έναρξη ή πρώτη αναγνώριση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αφορά περίπου το 5-15% των κυήσεων, ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, και η έγκαιρη διάγνωσή του
έχει μεγάλη σημασία, καθώς συνδέεται με αυξημένη περιγεννητική νοσηρότητα/θνησιμότητα, αλλά και με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 στη γυναίκα, ακόμη και αρκετά χρόνια μετά τον τοκετό.
Οι ακριβείς αιτίες ανάπτυξης διαβήτη κύησης δεν είναι ξεκάθαρες. Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως οι ορμόνες της κύησης, οι οποίες παράγονται κυρίως από τον πλακούντα, προκαλούν μία «αντίσταση» του οργανισμού στη δράση της Ινσουλίνης, οπότε χρειάζονται περισσότερες ποσότητες Ινσουλίνης για να επιτευχθεί ο φυσιολογικός μεταβολισμός του Σακχάρου. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, τα επίπεδα Γλυκόζης στο αίμα απορρυθμίζονται, με αποτέλεσμα η έγκυος να παρουσιάζει διαβήτη κύησης.
Κάθε γυναίκα μπορεί να αναπτύξει διαβήτη στην κύηση, αλλά ορισμένες κοινωνικές ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Γνωστοί παράγοντες κινδύνου για το διαβήτη κύησης είναι:
- Ηλικία άνω των 30 και ιδιαίτερα άνω των 35 χρόνων. Αυτό είναι ένα θέμα που γίνεται όλο και πιο επίκαιρο, καθώς στις μέρες μας, κυρίως λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων, η εγκυμοσύνη προγραμματίζεται σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία.
- Παχυσαρκία ή υπερβολικό βάρος πριν την εγκυμοσύνη. Η παχυσαρκία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει σχεδόν τριπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης, ενώ ο κίνδυνος σε αυτές με Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) >40 είναι 9πλάσιος!
- Υπερβολική αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης.
- Μειωμένη σωματική δραστηριότητα/άσκηση. Εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις, η ήπια σωματική άσκηση επιτρέπεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
- Ιστορικό προηγούμενης κύησης με διαβήτη.
- Ιστορικό προηγούμενης γέννησης νεογνού άνω των 4 κιλών.
- Ιστορικό προ-διαβήτη/αντίστασης στην Ινσουλίνη.
- Ιστορικό ανεξήγητου ενδομήτριου εμβρυϊκού θανάτου.
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
- Οικογενειακό ιστορικό Σακχαρώδους Διαβήτη (γονείς ή αδέλφια) ή Διαβήτη Κύησης.
- Φυλή (Λατίνοι, Αφροαμερικάνοι).
Ο διαβήτης κύησης αναπτύσσεται συνήθως μετά τις 22-24 εβδομάδες κύησης και τις περισσότερες φορές δεν προκαλεί ιδιαίτερα συμπτώματα. Ο ιατρός σας θα σας υποβάλει σε εξετάσεις που θα οδηγήσουν στην έγκαιρη διάγνωσή του.
Σε όλες τις γυναίκες γίνεται έλεγχος του Σακχάρου στο πρώτο Τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Επί φυσιολογικών αποτελεσμάτων, η επόμενη εξέταση γίνεται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας με την «Καμπύλη Σακχάρου». Το πρωί και έπειτα από 12 ώρες νηστείας γίνεται μέτρηση του σακχάρου πριν και μετά τη χορήγηση 75γρ. γλυκόζης. Η μέτρηση γίνεται πριν τη χορήγηση, μία ώρα μετά και δύο ώρες μετά.
Στις γυναίκες που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου, καλό είναι να γίνεται η καμπύλη σακχάρου από την αρχή της κύησης.
Ο διαβήτης κύησης, όταν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στη μητέρα και στο έμβρυο. Στο έμβρυο μπορεί να προκαλέσει:
- Μακροσωμία. Το έμβρυο για να αντισταθμίσει τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης παράγει περισσότερη ινσουλίνη, η οποία οδηγεί σε εναπόθεση λίπους, με αποτέλεσμα το νεογνό να είναι μεγαλύτερο του φυσιολογικού. Η μακροσωμία καθιστά πιο δύσκολο και αργό το φυσιολογικό τοκετό και θέτει το έμβρυο σε αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού και ασφυξίας. Τα επίπεδα σακχάρου της μητέρας έχουν άμεση συσχέτιση με το βάρος του νεογνού.
- Υπογλυκαιμία μετά τη γέννηση. Η αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης μειώνει δραστικά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του νεογνού, αφού αποκοπεί από την κυκλοφορία της μητέρας.
- Σύνδρομο Αναπνευστικής Δυσχέρειας λόγω καθυστερημένης ωρίμανσης των πνευμόνων.
- Ίκτερο.
- Αυξημένη συχνότητα ενδομήτριου εμβρυϊκού θανάτου.
- Αυξημένο κίνδυνο παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας και εκδήλωση Σακχαρώδους Διαβήτη στην ενήλικη ζωή.
Όσον αφορά στην έγκυο μητέρα, ο διαβήτης κύησης μπορεί να προκαλέσει:
- Δυστοκία ή αυξημένη συχνότητα καισαρικής τομής λόγω της προαναφερθείσας μακροσωμίας του μωρού.
- Υδράμνιο (υπερβολική παραγωγή αμνιακού υγρού).
- Πρόωρο τοκετό.
- Υπέρταση, Προεκλαμψία.
- Αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη Σακχαρώδους Διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία.
Η αντιμετώπιση του διαβήτη κύησης εξαρτάται από τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και από την ανταπόκριση στη θεραπεία.
Πολλές φορές η βελτίωση της διατροφής και η ήπια άσκηση, έστω και σε μορφή περίπατου μετά τα γεύματα, μπορούν να ρυθμίσουν το μεταβολισμό του σακχάρου. Η απώλεια σωματικού βάρους πριν την εγκυμοσύνη μπορεί να προλάβει την εμφάνιση του διαβήτη στην κύηση, όπως και ο περιορισμός αύξησης βάρους κατά την εγκυμοσύνη. Τα γεύματα πρέπει να περιέχουν λιγότερους υδατάνθρακες, να είναι συχνά και σε μικρές ποσότητες. Επίσης, θα πρέπει η έγκυος να μετράει καθημερινά το σάκχαρο σπίτι της.
Όταν τα παραπάνω μέτρα δεν επαρκούν για τον αποτελεσματικό έλεγχο της γλυκαιμίας, τότε επιβάλλεται η θεραπεία με σχήματα Ινσουλίνης. Σε αυτή την περίπτωση, ο έλεγχος της γλυκόζης στο αίμα θα πρέπει να είναι πολύ πιο εντατικός (τουλάχιστον 4 φορές την ημέρα) και μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις αίματος και ούρων (Γλυκοζυλιομένη Αιμοσφαιρίνη, Κετόνη Ούρων κτλ.), για να βελτιστοποιηθεί η ρύθμιση του σακχάρου.
Μετά τον τοκετό συνήθως ο διαβήτης κύησης υποχωρεί, καθώς μειώνονται οι ορμόνες που προκαλούν την αντίσταση στην ινσουλίνη. Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες που παρουσίασαν διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 σε μεγαλύτερη ηλικία. Σε αυτές τις γυναίκες, η κύηση λειτουργεί σαν ένας κώδωνας κινδύνου που μας προειδοποιεί για την προδιάθεση που έχουν προς μία δυσλειτουργία του μεταβολισμού της γλυκόζης. Καλό είναι λοιπόν ο ιατρός τους να της ενημερώνει για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση του διαβήτη. Οι γυναίκες αυτές θα πρέπει να υποβληθούν σε νέα καμπύλη σακχάρου 6-8 εβδομάδες μετά τον τοκετό και έκτοτε σε τακτικές μετρήσεις γλυκόζης. Επίσης, θα πρέπει να ενημερωθούν, ώστε να προσέχουν τη διατροφή τους, να βάλουν κάποιου είδους σωματική άσκηση στ ζωή τους και να αποφύγουν την υπερβολική αύξηση βάρους.
Ο γυναικολόγος, σε συνεργασία με το διαβητολόγο και τον διατροφολόγο, πρέπει να ενημερώνουν με τον καλύτερο τρόπο τις μέλλουσες μητέρες και να τις οδηγούν με ασφάλεια στην μητρότητα.
